مالیات بر ارزش افزوده چیست و چگونه پرداخت می شود ؟
امور مالیاتی
مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده چیست ؟
مالیات بر ارزش افزوده یا VAT چند سالی است که به لیست مالیات های دریافتی توسط نظام مالیاتی کشور اضافه شده است . مالیات بر ارزش افزوده یا ( VAT ) یک مالیات عام است که بر همه کالاها و خدمات مگر کالاها و خدماتی که معاف از مالیات باشند اعمال میشود . مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که از کل مراحل تولید و توزیع کالاها و خدمات دریافت میشود .
هر خدمات یا محصولی که تولید میشود برای تولید آن مراحل مختلفی طی میشود مثلا برای تولید یک مانتو در یک گارگاه مانتو دوزی اول پارچه مانتو توسط تولید کننده پارچه تولید میشود ، نخ برای دوخت مانتو توسط تولید کننده دیگر تهیه میشود ، دگمه و سایر ملزومات یک مانتو هم توسط تولید کننده های دیگر فراهم شده و در نهایت صاحب کارگاه مانتو دوزی انها را خریداری و مانتو دوخته میشود و بعد مانتو به مغازه دار و درنهایت به خریدار عرضه میشود .
قیمت مانتو در هریک از مراحل بالا افزایش می باید که این افزایش قیمت در واقع به خاطر کاری است که در مراحل مختلف روی مانتو انجام گرفته است . این ارزش اضافی آمده روی مانتو را در مراحل مختلف تولید به بیان ساده ارزش افزوده می گویند .
حتما بخوانید : اظهارنامه مالیاتی چیست ؟ تهیه و تکمیل اظهارنامه مالیاتی و تحریر دفاتر قانونی
تعریف ارزش افزوده به بیان ساده
در واقع ارزش افزوده اختلاف بین ارزش کالاها و خدمات فروخته شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری شده است . به بیان ساده مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که خریدار هنگام خرید کالا و خدمات به فروشنده می پردازد و فروشنده نیز باید در دوره های زمانی مشخص آن را به دولت و سارمان امور مالیاتی پرداخت نماید .
نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بصورت خود اظهاری در اظهارنامه مالیاتی است که توسط صاحبان کسب و کار و مشاغل باید پرداخت شود . VAT مانند سایر فرایند های اقتصادی دارای معایب و محاسنی برای پرداخت کنندگان می باشد . از مزایای پرداخت مالیات بر ارزش افزوده این است که در مورد مشاغلی که تحت پوشش مالیاتی قرارگرفتن انها دشوار است ، می تواند اجرا شود و از فرار مالیاتی آنها جلوگیری نماید .
ضمن اینکه VAT درآمد مالیاتی را به میزان قابل توجهی برای دولت افزایش می دهد . استفاده از راهکار پرداخت مالیات ارزش افزوده به نظام مالیاتی کشور کمک می کند که از دقت و سرعت و کارامدی بیشتری برخوردار شود اما اگر کنترل های لازم در دریافت و پرداخت آن صورت نگیرد این نوع مالیات میتواند باعث افزایش تورم هم گردد چرا که با این نوع مالیات قیمت تمام شده فروش در تک تک مراحل تولید افزایش می دهد .
نرخ مالیات بر ارزش افزوده
نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال ۹۴ ، نه درصد تعیین گردید . و پرداخت آن به صورت الکترونیکی همراه با اظهار نامه مالیاتی در سال مالی صورت میگیرد . VAT به همه کالاها و خدمات به جز ۱۷ نوع کالا و خدمات که در قانون ذکر شده است تعلق میگیرد . سیگار ۱۲ درصد و سوخت هواپیما ۲۰ درصد باید مالیات ارزش افزوده بپردازند برای سایر کالاها و خدمات همان ۹ درصد می باشد .
VAT مانند سایر موارد مالیاتی دیگر بایستی به طور دقیق در اظهارنامه مالیاتی خوداظهاری شود و تا پایان مهلت مقرر شده برای پرداخت آن اقدام گردد و در صورت عدم پرداخت یا اظهار آن در اظهار نامه مالیاتی برای متخلفین هم جرایمی در نظر گرفته شده است از جمله اینکه ۷۵ درصد میزان مالیات ارزش افزوده را باید جریمه پرداخت کنند .
بنابراین خوداظهاری و تهیه اظهارنامه مالیاتی مطابق با قانون مالیاتی سازمان امور مالیاتی بایستی در موعد مقرر انجام گرفته و ارسال گردد . کارفرمایان و صاحبان مشاغل و کسب و کارها می تواندد برای پیشگیری از جریمه دیر کرد یا ارائه اطلاعات اشتباه و غیر دقیق با موسسات خدمات مالی و حسابداری مشورت نمایند و از آنها کمک بگیرند .
ارزش افزوده
در ادامه گزارشی مفصل درباره ارزش افزوده را میخوانید :
همه چیز در مورد ارزش افزوده ( VAT ) یا مالیات غیر مستقیم
مالیات بر ارزش افزوده یک مسئله مهم در ذهن مصرف کنندگان بوده و هست . جان کلام مالیات بر ارزش افزوده یعنی مالیات کالای تولید شده به جای اینکه فقط از تولید کننده گرفته شود بین مصرف کنندگان سر شکن میشود و در واقع نظام مالیاتی کشور با این کار قصد حمایت از تولید کننده را داشته اما اینکه واقعا به این هدف رسیده یا خیر نیازمند تحقیقات و پژوهش های گسترده می باشد .
ضمن انکه سر شکن شدن این مالیات بین مصرف کنندکان سهم هر خریدار و مصرف کننده را ناچیز می نماید . قبل از اینکه به سولات اساسی در خصوص مالیات غیر مستقیم پاسخ دهیم به اختصار یک تعریف مختصر در خصوص این نوع مالیات خواهیم داشت .
مالیات بر ارزش افزوده چیست ؟
ارزش افزوده در اصلاح لغوی یعنی افزایش ارزش یک محصول از ابتدای تولید تا مرحله تکمیل . مثلا شما یک کیف را در نظر بگیرید کیف که از ابتدا کیف نبوده است در ابتدا پارچه یا چرمی بوده که خریداری شده بعد برش داده شده و در مرحله بعد روی ان طرح زده شده بعد دوخته شده و در نهایت در اختیار مغازه دار برای فروش قرار گرفته است .
کیف دوخته شده ارزشی برابر با آن پارچه اولیه ندارد و در هر مرحله که روی آن کار شده است بر اررزش آن افزده گردیده و قیمتش بالاتر رفته است این افزایش قیمت به دلیل زحمتی است که در مراحل مختلف روی آن اعمال شده تا در نهایت به صورت یک کیف در بازار به فروش برسد .
یا یک مثال ساده تر : یک بوفه رو در نظر بگیرید این بوفه در ایتدا چوب بی شکل بوده است که توسط نجار خریداری شده این چوب به صورت مناسب برش داده شده است و بعد برش های مختلف به هم وصل شده اند بعد روی آن مثلا طرحی به صورت منبت یا هر طرح دیگری کار شده و بعد به رنگ کار برای رنگ کردن تحویل شده و در نهایت بعد از خشک شدن رنگ به بازار عرضه شده است .
در فرایند ساخته شدن بوفه افراد مختلفی روی چوب کارهای متفاوتی انجام داده اند و به مرور با درست شدن بوفه و زیباتر شدن آن بر قیمت بوفه افزوده شده است. یک بوفه بدون رنگ قیمتی برابر با بوفه رنگ شده ندارد این یعنی ارزش افزوده . یعنی ارزشی که در مراحل مختلف تولید یک محصول به آن افزوده میشود و ناشی از کار بر روی محصول است .
چند نوع مالیات بر ارزش افزوده در قانون مقرر شده است ؟
در قانون سه نوع مالیات بر ارزش افزوده مقرر گردیده است :
مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی
مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی
مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی
پرسش و پاسخ هایی در خصوص ارزش افزوده
ایا ایرانی های خارج از کشور هم مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند ؟
ایرانیانی که در خارج از کشور تجارت می کنند مشمول قوانین مالیاتی همان کشور بوده مگر اینکه کالای تولیدی یا خدمات خود را بخواهند به ایران وارد نمایند در این صورت طبق قوانین ایران با انها رفتار خواهد شد .
آیا تولید کننده هم باید مالیات بر ارزش افزوده بپردازد؟
برخی گمان می کنند مالیات غیر مستقیم فقط مخصوص مصرف کننده بوده و تولید کنندگان در قانون موظف به پرداخت VAT نیستند . در جواب این تصور باید گفت تولید کنندگان نیز باید مانند مصرف کننده مالیات غیر مستقیم بپردازند اما تولید کنندگان باید به میزان مابه تفاوت مالیات بر ارزش افزوده ای که در هنگام خرید به فروشنده پرداخت کرده و مالیات بر ارزش افزوده ای که در هنگام فروش به مصرف کننده دریافت نموده اند VAT بپردازد .
برای روشن شدن مطلب یک مثال میزنیم فرض کنید سازنده کیف برای خرید چرم مبلغی ۲۵۰۰۰ تومن مالیات بر ارزش افزوده به چرم فروش پرداخت کرده است و بعد از درست کردن کیف در زمان فروش به مصرف کننده ۲۶۰۰۰ تومن VAT دریافت کرده است . سازنده کیف باید معال ۱۰۰۰ تومن به سازمان امور مالیاتی مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نماید .
چه کالا ها و خدماتی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند ؟
سازمان امور مالیاتی به جهت حمایت از بخشی از کالاهای تولیدی و حمایت از مصرف کننده بعضی از کالاها و خدمات را از پرداخت مالیات غیر مستقیم معاف کرده است .
محصولا خام کشاورزی مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمیشوند
محصولا کشاورزی که هنوز کاری بر روی آن انجام نشده است مشمول این قانون نشده و فروشنده ها حق ندارند در فاکتور فروش VAT از خریدار دریافت نمایند.
کود و سم و بذر شامل مالیات بر ارزش افزوده نمیشود
موادی مثل کود ، سم ، بذر و نهال در هنگام فروش مشمول مالیات غیر مستقیم نمیشوند و توسط قانون از این فراورده ها حمایت شده است
دام وطیور
دام و طیور و آبزی ها مشمول مالیات بر ارزش افزوده نشده و فروشنده حق دریافت این مالیات را از خریدار ندارد .
نان ، شیر خشک ، قند و شکر و …..
مواد غذایی اصلی مثل نان ، شکر ، قند ، شیر خشک ، روغن ، پنیر ، حبوبات ، برنج ، گوشت ، آرد که مواد غذایی اصلی برای خوراک مردم محسوب میشوند مشمول مالیات غیر مستقیم نیستند
دارو و فرش دستباف
دارو و فرش دستباف هم مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمیشوند . دارو به دلیلی اهمیت آن برای مصرف کننده و فرش دستباف برای حمایت از تولید کننده در این گروه قرار میگیرند .
خدمات بانکی و خدمات حمل و نقل
خدمات بانکی و موسسات اعتباری و خدمات حمل و نقل جاده های برون شهری و دورن شهری از جمله اتوبوس ، قطار و همواپیما هم شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده نمیشوند .
اقلام دفاعی
اقلامی که در صنایع دفاعی کشور مورد استفاده قرار میگیرد به جهت حمایت از امنیت و توسعه این صنعت از قانون VAT معاف شده است .
کتاب و مطبوعات
کتاب ، مطبوعات ، لوازم التحریر ، کاغذ و هر چیزی که در تهیه و تولید کتاب و لوازم التحریر نقش داشته باشد از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف خواهد بود
آیا طلا فروشان هم شامل مالیات بر ارزش افزوده میشوند ؟
در ابتدای اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده مقرر گردید که طلافروشان نیز مانند سایر اصناف VAT بپردازند اما اعتراض طلا فروشان مبنی بر اینکه طلا یک کالای مصرفی محسوب نشده و اغلب برای سرمایه گذاری در بازار رد و بدل میشود این قانون تغییر کرد . در حال حاضر طلا فروشان فقط موظف هستند برای اجرت طلاهای ساخته شده خود مالیات غیر مستقیم بپردازند و این مالیات بر سایر مراحل خرید مواد اولیه و موراد دیگر آن اعمال نمیشود.
آیا حقوق و دستمزد پرسنل شامل مالیات بر ارزش افزوده میشود ؟
حقوق و دستمزد پرسنل به دلیلی اینکه به صورت جداگانه در مالیات های مستقیم آمده است و مالیات آن در قانون مالیات های مستقیم پرداخت میشود مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده نمیشود .
آیا ماشینآلاتی که در خطوط تولید یک کارخانه وجود دارند مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده میشوند؟
این ماشین الات در اظهارنامه مالیاتی که در قانون مالیات های مستقیم الزام شده است با در نظر گرفتن شرایط استهلاک و استفاده لیست شده و مالیات مربوط به آنها پرداخت میشود و دیگر مشمول مالیات بر ارزش افزوده نخواهند بود .
آیا مناطق ویژه اقتصادی مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند ؟
شرکت ها و کارخانجات و بنگاههای تولیدی و اقتصادی که در مناطق ویژه اقتصادی قرار دارند مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیستند البته به شرطی که مبادلات آنها فقط در مناطق ویژه اقتصادی باشد و اگر با مصرف کنندگانی خارج از منطقه ویژه اقتصادی مبادله داشته باشند باید VAT بپردازند
ایا صادرات و واردات خارج از کشور در شرکتهای مستقر در منطقه ویژه اقتصادی مشمول مالیات بر ارزش افزوده میشود ؟
جواب این سوال خیر است هر گونه صادرات و واردات شرکت های مستقر در منطقه ویژه اقتصادی با خارج از کشور مشمول این قانون نمیشود .
آیا آب و برق و گاز تلفن شرکت تجاری مشمول مالیات بر ارزش افزوده می باشد ؟
بله کلیه مبالغی که تحت عنوان قبض آب ، برق ، گاز و تلفن از مشترک اخذ میگردد مشمول قانون مالیات غیر مستقیمی بوده و باید پرداخت شود البته پس از پرداخت این مبلغ سایر قوانین مالیاتی دیگر بر این موارد وارد نبوده و صدق نمی کند .
آیا قرارداد هایی که قبل از این قانون بسته شده اند مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده میشوند ؟
قرارداد هایی که قبل از این قانون بسته شده اند اگر قبل از اجرای این قانون هم به اجرا در آمده باشند مشمول قانون VAT نیستند اما قرارداد هایی که قبل از این قانون بسته شده اند ولی اجرای آن به زمان اجرای قانون مالیات غیر مستقیمی موکول شده باشد باید VAT را بپردازند .
آیا فعالیت پیمانکاری جز هم شامل مالیات بر ارزش افزوده شده است ؟
بله فعالیت پیمانکاران جزو هم شامل این قانون بوده و این پیمانکاران باید به میزان ۳% مالیات بر ارزش افزوده بپردازند. البته پرداخت این مالیات جایگزین پرداخت هر گونه عوارض شده و دریافت عوارض از آنها تحت هر عنوانی ممنوع می باشد .
آیا خدمات هتل داری و غرفه داری و انبارداری مشمول مالیات بر ارزش افزوده می باشد ؟
بله کلیه خدمات هتل داری ، غرفه داری در نمایشگاهها تحت هرعنوانی ، انبارداری و سوله داری همه شامل قانون مالیات غیر مستقیمی بوده حتی اگر کالایی را انبار کرده باشند که معاف از پرداخت VAT باشد .
ایا صادرات از کشور مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده میشود ؟
صادرات کالاها و خدمات تحت هر عنوانی مشمول این قانون نبوده و به جهت حمایت از صادر کننده از پرداخت VAT معاف شده اند .
ایا قانون مالیات بر ارزش افزوده باعث حذف قانون تجمیع عوارض شده است ؟
بله . این قانون چون مرحل به مرحله از مصرف کننده دریافت میشود جایگزین قانون تجمیع عوارض شده است .
ایا خرید و فروش ضایعات به خصوص اهن و آلومینویم ضایعاتی هم مشمول قانون مالیات غیر مستقیمی میشود ؟
خرید و فروش ضایعات آهن و به خصوص ضایعات شرکت های تولیدی مثل تراشه های آهن ، محصولات آهنی از رده خارج شده مثل سوپاپ خودروای که درست ساخته نشده و جزو ضایعات به صورت کیلویی فروخته میشود مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده میشود .
پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به صورت ماهانه بهتر است یا سالانه ؟
پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معمولا هر سه ماه انجام میشود و روش بهتری می باشد زیر باعث میشود در انتهای سال مبلغ زیادی نشده و به صورت ریز ریز پرداخت شود و افرادی که به صورت ماهانه یا سه ماهه مالیات خود را می پردازند در انتهای سال دیگر نیازی به پرداخت VAT ندارند و فقط اگر خطا و اختلافی دیده شود ان اختلاف حساب پرداخت میشود .
در برخی مشاغل فروشنده و اقدام به صدور پیش فاکتور میکند پیش فاکتور های صادر شده مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده میشود ؟
برخی مشاغل و حرفه ها قبل از عقد قرارداد اقدام به صدور پیش فاکتور کرده و بعد از تایید قرارداد می بندند و محصول یا خدمات ارائه میشود . در صورتیکه پیش فاکتور منجر به تولید و خدمات شود مشمول این قانون شده و اگر پیش فاکتور منجر به ارائه خدمات و فروش نگردد مشمول مالیات غیر مستقیمی نخواهد بود .
مالیات بر مصرف با مالیات بر ارزش افزوده یکسان هستند ؟
خیر مالیات بر مصرف با VAT تفاوت داشته و هر دو به صورت جداگانه دریافت میشوند . مالیات بر مصرف بر کالاهایی مانند سیگار وارد شده تا مصرف ان در کشور کاهش یابد .
ایا مالیات بر ارزش افزوده در اینده جایگزین مالیات بر مصرف میشود ؟
این قانون هنوز تصویب نشده و تا امروز این دو مالیات به صورت جداگانه اخذ شده اند .
ایا قانون مالیات بر ارزش افزوده به نفع تولید کننده تمام شده است ؟
تولید کنندگان معتقد هستند چون دولت نتوانسته است مصرف کنندگان واقعی را شناسایی کند به سراغ تولید کننده امده و مالیات را از آنها دریافت می کند و تولید کنندگان گاهی به اجبار محصول خود را با کمترین سود به فروش رسانده تا از گردونه رقابت خارج نشوند و این قانون فقط به نفع دولت بوده است .
